Zaparcia to częsty problem w klinicznych chorobach jelit, ale także efekt stosowania terapii lekowej.

Na problem zaparć mamy wiele sposobów naturalnych sposobów. Należy przede wszystkim spróbować zmiany diety, z uwzględnieniem produktów pełnoziarnistych, wysokobłonnikowych,  warzyw i owoców, produktów ferementowanych,  czasem jednak i to zawodzi…

dlaczego kwas masłowy?

Ogromne znaczenie kwasu masłowego (maślan sodu) w procesie trawienia udowodnił Roediger w 1980roku.  Okazało się bowiem, że to właśnie kwas masłowy należy do krótko łańcuchowych kwasów tłuszczowych SCFA. Dostarcza on energii komórkom nabłonka jelita.  To odkrycie oraz fakt wytwarzania kwasu masłowego przez drobnoustroje okrężnicy stały się motorem do dalszych badań nad jego fizjologiczną rolą w przewodzie pokarmowym oraz możliwością praktycznego wykorzystania w profilaktyce i leczeniu chorób zapalnych jelit.

Kwas masłowy jest zawarty w mleku i jego przetworach, produktach fermentowanych ( np. kiszonej kapuście, ogórkach, soi). Jednak ilości kwasu masłowego zawarte w tych produktach jest na tyle mała, że nie ma wpływu na komórki jelita. Okazuje, że głównym producentem kwasu masłowego są bakterie jelita grubego, głównie bakterie fermentujące cukry, jak: Clostridium spp., Eubacterium spp., Fusobacterium spp., Butyrivibrio spp. Megasphaera elsdenii i Mitsuokella multiacida.

Do fermentacji wykorzystywane są  węglowodany o dłuższym procesie trawienia jakie tak: oporna skrobia, owies i otręby pszenne.  Dlatego w celu eliminacji zaparć uzasadnione jest spożywanie częściowo zmielonych ziaren zbóż, nasion, warzyw,  skrobi z dużą zawartością amylozy. Produkty węglowodanowe  dostarczają opornej skrobi bakteriom, a te z kolei produkują kwas masłowy

sedno problemu – flora bakteryjna jelit

Po raz kolejny badania dostarczają niezbitych dowodów na kluczową dla odporności i trawienia kwestię flory bakteryjnej jelit!  Składnikiem, który jest skuteczny w regeneracji mikrobioty jelitowej jest kwas masłowy.

Przez oddziaływanie na florę bakteryjną i  komórki jelita, kwas masłowy zwiększa integralność i szczelność jelit. Zdrowe jelita sprawiają, że nie przedostają się do krwioobiegu antygeny pochodzące z niestrawionych resztek pokarmu, a układ odpornościowy ochroni organizm przed inwazją patogennych drobnoustrojów.

Działanie kwasu masłowego jest kompleksowe,  wpływa na regenerację ścian komórkowych jelita dzięki czemu poprawia się funkcjonalność jelit, ustają biegunki, zostaje przywrócona prawidłowa motoryka przewodu pokarmowego.  Zauważono również, że kwas masłowy zwiększa wchłanianie sodu i wykazuje działanie przeciwzapalne i chroni przed translokacją bakterii z jelita do krwiobiegu.

co jeśli kwasu masłowego jest za mało?

Badania kliniczne potwierdzają, że niedobór kwasu masłowego prowadzi do wielu zaburzeń w układzie pokarmowym , upośledzenia funkcje trawienne błony śluzowej jelita cienkiego i grubego. Przyczynia się w ten sposób do zaparć , biegunek, zespołu „cieknącego jelita”

niedobór kwasu masłowego w stanach zapalnych jelit

Wskazano korzystny wpływ suplementacji kwasu masłowego w stanach zapalnych jelit:

• zapalenie jelita grubego
• choroba Leśniewskiego-Crohna
•  zespół jelita drażliwego (IBS),
• zapalenie zbiornika jelitowego (pouchitis),
• zapalenie jelita operacyjnie wyłączonego z pasażu (diversion colitis),
• zapalenia jelit po radioterapii i doustnej chemioterapii,a także we wszystkich stanach po odcinkowej resekcji jelita cienkiego i/lub grubego

o czym pamiętać przy suplementacji?

Maślan sodu niestety charakteryzuje się przykrym zapachem, to na pewno niedogodność. Kolejnym problemem jest szybkie wchłanianie roztworu wodnego kwasu masłowego już w górnych odcinkach układu pokarmowego, przez co nie dociera nawet do dwunastnicy.

Dlatego ważne jest aby suplementacja kwasem masłowym stosowana była w technologii mikrootoczkowania tj. chronienia matrycy lipidowej. Dzięki takiej kapsułce maślan sodu dostarczany jest do jelita cienkiego a nawet grubego. A dodatkowo pozbywamy się kłopotliwego zapachu.

Preparat Debutir firmy Polfarma został wykonany w nowoczesnej technologii mikrootoczkowania przez co umożliwia ochronę maślanu sodu w żołądku i bliższym odcinku jelita cienkiego, a tym samym lepsze wykorzystanie w dalszych, objętych chorobą odcinkach przewodu pokarmowego. Zdecydowana większość mikrogranulek przechodzi z treścią pokarmową do jelita cienkiego i dalej do grubego, gdzie z mikrogranulki uwalniane są kolejne ilości maślanu sodu. Skład mikrogranulki jest tak dobrany, aby proces uwalniania maślanu sodu odbywał się na całej długości jelita cienkiego i grubego (skład chroniony patentem).

Preparat Debutir t jest przeznaczony do stosowania doustnego 2 razy dziennie po 1 kapsułce, co jest różnoznaczne z przyjęciem 300 mg maślanu na dobę. Dawka dobowa może być zwiększona lub zmniejszona zgodnie z zaleceniem lekarza prowadzącego. Dawkę tę można uznać za dawkę profilaktyczną. U chorych, którzy mają większe zapotrzebowanie na maślan, lekarz może zdecydować o zwiększeniu dawki dobowej.

 Zgodnie z regułami fizjologii przewodu pokarmowego zaleca się spożywanie preparatów maślanu sodu po posiłku z uwagi na podwyższoną aktywność żołądka i jelit oraz aktywność wydzielniczą trzustki, co pozwala usprawnić transport mikrogranulek wzdłuż jelita oraz sukcesywne uwalnianie kwasu masłowego przez lipazy soku trzustkowego. Preparaty maślanu sodu powinny być stosowane przez co najmniej 3 mies. w celu uzyskania pełnego efektu fizjologicznego.

Efekt działania maślanu jest odwracalny i stopniowo ustępuje po zaprzestaniu podawania.

 

gastroeneterolodzy o kwasie masłowym

Jak już wcześniej wspomniałam, badania kliniczne wskazują na dużą skuteczność terapeutyczną kwasy masłowego w przebiegu chorób jelit. Pozytywnie oceniono preparat Debutir, jako produkt specjalnego przeznaczenia medycznego w przebiegu chorób zapalnych i czynnościowych jelit, a także u chorych z chorobami nowotworowymi przewodu pokarmowego, zwłaszcza po leczeniu przeciwnowotworowym (radioterapii czy doustnej chemioterapii).

Najbardziej spektakularne efekty lecznicze maślanu sodu obserwuje się w przebiegu nieswoistych chorób jelit; wrzodziejącego jelita grubego, choroby Leśniewskiego-Crohna, zapalenia zbiornika jelitowego. W przypadku tych chorób dochodzi do uszkodzenia odcinków jelita cienkiego oraz okrężnicy. Kwas masłowy przez regenerację nabłonka jelita przyspiesza gojenie się ran i uszkodzeń, jak również powoduje obniżenie cytokin prozapalnych takich jak IL-6, IL-8, TNF-α.

Maślan sodu przez regulację procesów wchłaniania i perystaltyki jelita zmniejsza występowanie biegunki. Skuteczność mikrobiologiczną potwierdza również suplementacja kwasem masłowym po zabiegach i resekcjach jelit.

Zgodnie z opinią ekspertów szczególną korzyść z zastosowania preparatów maślanu sodu mogą odnieść pacjenci z chorobą uchyłkową jelit. Choroba uchyłkowa jest chorobą cywilizacyjną, której częstość wciąż rośnie, zwłaszcza w krajach rozwiniętych. Za jej główną przyczynę uważa się dietę z niedostateczną zawartością włókna roślinnego, np. otrąb, które są bogatym źródłem kwasu masłowego.Specyficzne objawy choroby to: bóle w lewym dole biodrowym, zmiana rytmu wypróżnień, wzdęcia.

Preparaty kwasu masłowego powinni przyjmować nie tylko chorzy leczeni z powodu powikłanej choroby uchyłkowej: po przebytym zapaleniu uchyłków czy po operacji z powodu perforacji uchyłku. Profilaktyczne wzbogacanie diety w kwas masłowy należy zalecać każdemu choremu, u którego stwierdzono obecność uchyłków.

Wskazania do uzupełniania diety maślanem sodu ma również szeroka grupa pacjentów z zespołem jelita drażliwego. Zwiększenie stężenia kwasu masłowego w świetle jelita pozwoli unormować motorykę przewodu pokarmowego, zwiększy integralność błony śluzowej oraz przywróci właściwy skład mikroflory jelitowej, co klinicznie przełoży się na zniwelowanie dolegliwości towarzyszących zespołowi jelita drażliwego takich jak: bóle brzucha, wzdęcia i zaburzenia charakteru wypróżnień

Kolejna jednostka chorobowa, w której wykazywany jest pozytywny wpływ maślanu sodu to komórki nowotworowe jelita grubego.  Maślan sodu zwiększa apoptozę komórek nowotworowych a zjawisko to jest określane w literaturze jako „paradoks maślanu”.

Stosowanie maślanu sodu w formie profilaktyki przeciwnowotworowej jest całkowicie uzasadnione. Uzyskanie fizjologicznych stężeń maślanu w świetle jelita prowadzi do znacznego obniżenia aktywności komórek nowotworowych, z jednoczesnym uzupełnieniem mikrobioty jelitowej.

Wskazaniem do wzbogacania diety maślanem sodu są zaawansowane choroby ogólnoustrojowe, zwłaszcza przebiegające z nasilonym katabolizmem, kacheksję, przede wszystkim nowotworową, czy też inne procesy zaburzające prawidłową odporność organizmu (immunosupresja, przewlekła steroidoterapia, zespoły niedoboru odporności, w tym AIDS). W tych przypadkach maślan sodu wykazuje działanie anaboliczne, a także wpływa na procesy krwiotwórcze.

a teraz dietetycznie

Osoby cierpiące na stany zapalne jelit charakteryzują się na duże niedobory żywieniowe. Za ten stan odpowiedzialne jest niewłaściwe wchłanianie składników odżywczych z diety.  Chorzy mają niedowagę, hipoalbuminemię, nie tolerują laktozy, cierpią na anemię. Niedobory dotyczą najczęściej białka, witamin i innych mikroelementów. Najpowszechniej notowane są niedobory witamin z grupy B (zwłaszcza B12), witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E), kwasu foliowego, niedobór żelaza, wapnia, magnezu i cynku. Problem ten dotyczy także kwasu masłowego.

Podsumowując.  W zaburzeniach pracy jelit zalecana jest suplementacja kwasem masłowym. Należy jednak pamiętać że efekt jest odwracalny, i po zaprzestaniu suplementacji objawy mogą powrócić.

(3 votes, average: 4,33 out of 5)
Loading...

Tomasz Banasiewicz i wsp,  Kliniczne aspekty zastosowania kwasu masłowego w postępowaniu dietetycznym w chorobach jelit, Przegląd Gastroenterologiczny 2011; 6 (1):