Boreliozę należy podejrzewać zawsze, jeżeli u człowieka poprzednio zdrowego pojawiają się objawy z kilku układów naraz, np. z układu kostno-stawowego, hormonalnego i nerwowego, a rutynowo wykonywane badania laboratoryjne nie wykazują odchyleń lub wykazują tylko minimalne zmiany.

Borelioza to choroba która w zaawansowanym stadium atakuje cały organizm. Jeżeli rozpoznasz kilka poniższych objawów, a ich leczenie nie przynosi efektów, należy rozważyć, czy przyczyną tego stanu nie jest Borelioza (lista wg dra Klimaszewskiego)

• gorączka, poty, dreszcze, fale gorąca z nieznanych powodów,• zmiana masy ciała (przybranie lub utrata), • zmęczenie (napadowe lub stałe),ociężałość, słaba wytrzymałość fizyczna,• bezsenność, płytki sen,• bezdech nocny,• wypadanie włosów z nieznanych powodów,• budzące ze snu drętwienie kończyn lub tylko palców (czasem bardzo zmienne),• drętwienie języka (zwłaszcza jego czubka) lub warg oraz zaburzenia smaku,• bóle gardła,• bóle jąder,• bóle bioder, • różnorakie bóle głowy• bóle i kurcze mięśni,• tiki mięśni twarzy lub innych mięśni, • bóle i obrzęki stawów, często zmienne i „wędrujące”, • sztywność stawów i kręgosłupa szyjnego oraz trzeszczenie szyi,• bóle zębów (bez wyraźnych powodów stomatologicznych),• nieregularna menstruacja z nieznanych powodów,• nieoczekiwane wytwarzanie mleka, bóle piersi,• podrażniony pęcherz lub zakłócenie działania pęcherza moczowego,• utrata sprawności seksualnej lub utrata libido,• bóle i podrażnienie żołądka,• refluks żołądkowo-przełykowy,• zmiana rytmu wypróżnień (zaparcia lub biegunki),• bóle w klatce piersiowej i w żebrach, • przeszywające bóle, • krótki oddech, kaszel, zadyszka, • skoki pulsu i skoki ciśnienia krwi, • bloki serca lub inne arytmie (zwykle zmienne i oporne na leczenie) oraz szmery w sercu,• kardiomiopatia przerostowa,• kłucia, mrowienia o zmiennym charakterze; utrata czucia jak w polineuropatii oraz palenie skóry, • zapalenie nerwu trójdzielnego, • jednostronny paraliż twarzy (paraliż Bella),• zaburzenia widzenia: podwójne rozmyte widzenie, czarne plamy w polu widzenia, nadwrażliwość na światło (zwykle badanie okulistyczne nie wykazuje zmian),• zaburzenia słuchu: dzwonienie w uszach, bóle uszu, nadwrażliwość na dźwięk, • nasilona choroba lokomocyjna, zawroty głowy, utrata równowagi,• zła tolerancja alkoholu i nasilanie się objawów po alkoholu, • zaburzenia koncentracji i otępienie: trudności w znalezieniu potrzebnego słowa, problemy z rozumieniem tekstu czytanego, wzmożona ilość błędów ortograficznych, trudności w rozumieniu dłuższych zdań,• trudności w rozumieniu szybkich dialogów, liczne wypadki „z nieuwagi”, zapominalstwo, luki pamięciowe, dezorientacja, uczucie „odrealnienia”,• zmiany nastroju, drażliwość, depresja, • „parkinsonowskie” drżenia rąk i innych części ciała,• czterotygodniowa cykliczność symptomów: dwa tygodnie lepiej, dwa tygodnie gorzej,• nadwrażliwość skóry, bolesność na dotyk, • stany zapalne gruczołu krokowego o nieustalonej przyczynie, • nadwrażliwość na chemikalia i zapachy, • nietypowe ataki padaczkowe,• zapalenie wątroby, • porażenia nerwów obwodowych. • świąd skóry, • częste anginy (Plauta-Vincenta), • hypotonię ortostatyczną, • guzki tarczycy, • objawy tężyczkowe i inne.

Borelioza, zwana też chorobą z Lyme, to przewlekła, wieloukładowa i wielopostaciowa choroba wywoływana przez Gram-ujemną, spiralną bakterię – krętka Borrelia burgdorferi, Borrelia garinii (najczęstsza w Polsce), Borrelia afzelii przenoszonego przez kleszcze. Do zakażenia boreliozą dochodzi na skutek bezpośredniego kontaktu kleszcza zakażonego krętkiem Borrelia ze skórą człowieka. Zakażenie zazwyczaj następuje po 24-48 godzinach bytowania pasożyta w ciele człowieka, dlatego tak istotne jest jak najszybsze usunięcie go. Jeżeli kleszcz pozostaje w skórze ponad 72 godziny, zakażenie boreliozą jest praktycznie stuprocentowe.

Borelioza – choroba którą trudno rozpoznać

Borelioza ma bardzo złożony i różnorodny obraz kliniczny dlatego często bywa mylona z innymi chorobami.

Może mieć przebieg bezobjawowy, może dawać tylko objawy skórne w postaci rumienia wędrującego lub może ujawniać się w postaci rozsianej z zajęciem dużej liczby narządów i tkanek. Symptomy zazwyczaj pojawiają się po okresie 1-4 tygodni od zakażenia, jednak czasami mogą wystąpić nawet po 3 dniach.

Przyjmuje się umowny podział choroby na 3 fazy:wczesną zlokalizowaną, wczesną rozsianą i późną .

Faza pierwsza (wczesna zlokalizowana) trwa od 3 do 40 dni od ukąszenia przez zakażonego kleszcza.

W miejscu ukłucia tworzy się tzw. rumień wędrujący (łac. erythema migrans), mający najpierw postać niedużej plamki lub grudki, która stopniowo zwiększa swe rozmiary, aż powstaje duża czerwona plama, z charakterystycznym przejaśnieniem w środku . Zazwyczaj rumień ma średnicę większą niż 5 cm, przez co można odróżnić go od skórnej zmiany alergicznej mogącej wystąpić po ukłuciu kleszcza. Tworzeniu się rumienia może towarzyszyć miejscowe swędzenie, pieczenie, ból lub mogą występować objawy grypopodobne: gorączka, bóle mięśniowo-stawowe, ból głowy, zmęczenie. Rumień stanowi odpowiedź układu immunologicznego na migrację krętków w skórze .

W fazie pierwszej może pojawiać się również tzw. chłoniak limfocytarny skóry, mający postać grudki lub sinoczerwonego guzka o średnicy 1-5 mm, występujący najczęściej na płatkach usznych, łokciach, mosznie lub sutkach. Jeżeli w fazie pierwszej nie podejmie się leczenia przeciwbakteryjnego, infekcja przyjmie postać rozsianą z objawami wtórnymi .

Faza druga (wczesna rozsiana) rozwija się po kilku tygodniach lub miesiącach od zakażenia.

Jest skutkiem rozsiewu krętka Borrelia z krwią i chłonką do odległych miejsc ustroju, np. do układu nerwowego, serca, stawów czy skóry. Rozwijają się objawy wtórne boreliozy . Najczęściej są to zapalenia stawów, zaburzenia neurologiczne i kardiologiczne. W przypadku zapalenia stawów w większości przypadków zajęte zostają niesymetrycznie stawy duże obwodowe, dochodzi do zapalenia maziówki. Zaburzenia neurologiczne przebiegają pod postacią nawracającego limfocytarnego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, neuropatii obwodowych lub zapalenia korzeni nerwowych. Zaburzenia kardiologiczne zaś polegają na postępującej kardiomiopatii, zapaleniu osierdzia, wsierdzia i mięśnia sercowego, lewokomorowej niewydolności serca, zaburzeniach przewodnictwa mięśnia sercowego, aż do bloków całkowitych.

Faza trzecia (późna, przewlekła) stanowi przetrwałe zakażenie, które rozwija się w okresie od roku do kilku lat od zakażenia.

Charakteryzuje się występowaniem objawów przewlekłego zanikowego zapalenia skóry dystalnych części kończyn górnych i dolnych, destrukcyjnymi zmianami zapalnymi stawów, przewlekłym zapaleniem mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych z przewlekłymi zespołami neurologicznymi i psychicznymi. Faza ta jest szczególnie trudna do rozpoznania i leczenia, gdyż mimo wcześniejszego przyjmowania antybiotyków infekcja wciąż pozostaje aktywna . Borelioza może przyjmować różne postacie, w zależności od miejsca umiejscowienia się krętków Borrelia.

Najczęściej występują postacie: stawowa, kardiologiczna i neurologiczna

Z jakimi chorobami borelioza jest najczęściej mylona?

Rozpoznanie kliniczne boreliozy jest trudne, choroba atakuje głównie tkankę łączną, która stanowi budulec dla całego układu ruchowego oraz wszystkich narządów. W konsekwencji choroba rozprzestrzenia się po całym organizmie, atakując układ nerwowy i narządy ruchu.

Niewielu lekarzy jest świadomych choroby z Lyme, dlatego rozpoznanie kliniczne często jest mylone z innymi chorobami takimi jak::

• nerwicę — pomimo dodatnich wyników testów na boreliozę i braku objawów nerwicy;

• zespół Münchhausena — pacjent wymyśla objawy, aby stać się centrum zainteresowania dla lekarza;

• zespół Münchhausena per procura (by Proxy) — rodzic wymyśla lub sam powoduje objawy dziecka, aby zyskać zainteresowanie i uwagę lekarza;

• reumatyzm — kiedy dominują objawy stawowe;

• zespół przewlekłego zmęczenia — gdy dominującym objawem jest zmęczenie;

• fibromialgię — która w zasadzie nie jest chorobą, lecz raczej zespołem bólowym o nieznanej etiologii, na który nie ma skutecznego leczenia;

• toczeń rumieniowaty (lupus) — w boreliozie wychodzą niekiedy fałszywie dodatnie próby na toczeń, ustępujące po leczeniu antybiotykami;*

• stwardnienie zanikowe boczne (SLA)5 — jeżeli borelioza przebiega bardzo burzliwie z rozległymi ubytkami neurologicznymi;

• zespół Guillian-Barre — jeżeli dominują polineuropatie. *

(*Praca zbiorowa pod redakcją lek. med. Artura Klimaszewskiego, BORELIOZA I WSPÓŁINFEKCJE)

niepokoją Cię objawy? zainwestuj w testy diagnostyczne

Jeśli chciałbyś wykonać testy aby wykluczyć chorobę, przede wszystkim skontaktuj się z lekarzem specjalistą w leczeniu chorób odkleszczowych.

Mamy dwa rodzaje badań na boreliozę: serologiczne i bezpośrednie.

Do badań serologicznych należą testy: Western Blot (WB) i ELISA. W badaniach serologicznych ELISA i Western Blot poszukuje się przeciwciał, wytworzonych przez układ odpornościowy chorego, a ponieważ nie każdy organizm jest jednakowo odporny i nie każdy potrafi się bronić, wyniki badań serologicznych bywają zawodne. Wynik ujemny badania nie wyklucza zakażenia boreliozą.

Badania bezpośrednie to PCR (Polymerase Chain Reaction) i PCR Real time. W tych badaniach poszukiwane jest źródło zakażenia organizmu, czyli materiał DNA bakterii powodującej chorobę. Badaniem PCR można również zbadać kleszcza, który ukąsił (jeżeli został zachowany) by stwierdzić, czy był nosicielem boreliozy. Test PCR zwykle jest wykonywany wtedy, gdy są trudności z potwierdzeniem boreliozy testem Western Blot.

Test PCR można wykonać w: CBDNA w Poznaniu, SYNEVO Polska, Diagnostyka

LTT- testu transformacji limfocytów z antygenem Borrelii (LTT Borrelii). Wskazaniem do wykonania LTT Borrelii jest podejrzenie rozsianej boreliozy przy niepewnych wynikach badań serologicznych lub podejrzenie przetrwania boreliozy (terapia antybiotykowa w wywiadzie) czy też kontrola leczenia po zastosowaniu antybiotykoterapii lub podejrzenie nawrotu choroby.
CD57 – badanie poziomu limfocytów NK — tzw. naturalnych zabójców (Natural Killers — NK), komórek oznaczonych jako CD57.

Oznaczenie genu HLA – osoby u których występuje gen HLA-DR2 i DR4 wykazują genetyczne predyspozycje do rozwoju boreliozy o przebiegu trudnym do wyleczenia terapią antybiotykową

Niestety wykonanie testu nie daje stuprocentowej odpowiedzi czy jesteśmy chorzy. Często badania dają wynik ujemny, co nie oznacza że choroby nie ma. W takim przypadku należy się kierować objawami klinicznymi. Skuteczne leczenie boreliozy niewątpliwie wymaga wnikliwości i doświadczenia terapeutycznego lekarza.

trudne leczenie antybiotykami

Leczenie boreliozy wymaga długotrwałego stosowania kombinacji antybiotyków , w zależności od specyfiki działania.

Antybiotyki to leki mające zdolność niszczenia mikroorganizmów takich jak bakterie, mykoplazmy, grzyby i pierwotniaki lub hamowania ich wzrostu. Antybiotyki niszczą lub osłabiają samoreplikujące się organizmy jednokomórkowe, ale są nieskuteczne w zwalczaniu wirusów.

Wg Klimaszewskigo do leczenia boreliozy wykorzystuje się antybiotyki z następujących grup:

antybiotyki beta-laktamowe, w których skład wchodzą pochodne penicyliny oraz cefalosporyny;
tetracykliny;
antybiotyki aminoglikozydowe;
antybiotyki peptydowe i antybiotyki o innej budowie.

Ważne! im wcześniej podjęte leczenie tym czas antybiotykoterapii krótszy. Borelioza skąpoobjawowa jest leczona zwykle przez 4-6tygodni. Choroba atakuje układ odpornościowy człowieka, przez co leczenie podjęte w fazie zaawansowania choroby jest długotrwałe, a powrót do zdrowia jest trudny.

czas na modyfikację diety i stylu życia

Choroby atakujące układ odpornościowy wymagają dużej dyscypliny i świadomości pacjenta w procesie leczenia. Zdrowe odżywianie, aktywność fizyczna to czynniki, które podobnie jak leki, mają wpływ na kształtowanie się reakcji immunologicznych.

Dr Klimaszewski twierdzi, że osoba z niedoborami witaminowymi, unikająca ruchu i nadużywająca alkoholu lub tytoniu, nie ma szansy na wyleczenie boreliozy. A w przypadku tej szczególnie inwazyjnej choroby same antybiotyki nie załatwią sprawy.

Jak wzmocnić układ odpornościowy?

bezwzględnie wyeliminować używki (tytoń, alkohol, środki odurzające)
aktywność fizyczna (przynajmniej 40-60 minut dziennie)
dieta bogata w witaminy. Szczególnie ważne jest dostarczenie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: witaminy D, A i E oraz witamin rozpuszczalnych w wodzie: C, B12.
omega-3
probiotyki

dieta przeciwgrzybicza

Długotrwała antybiotykoterapia powoduje spustoszenie we florze bakteryjnej człowieka. Pojawia się grzybica. Grzybicy można zapobiec lub ją zmniejszyć przez zachowanie specjalnej diety przeciwgrzybiczej.

Stosujemy dietę ubogą w cukry a także nie powodującą wzrostu glikozy we krwi. Dieta wysokobiałkowa, wysokotłuszczowa, niskowęglowodanowa poprawia pracę układu odpornościowego, utrzymuje względnie niski poziom glukozy we krwi i jednocześnie ogranicza grzybicę.

Eliminujemy:

drożdże: białe pieczywo, pełnoziarniste ograniczamy
słodycze i cukier ukryty
piwo, wino
owoce (z wyjątkiem lekko niedojrzałych, kwaśnych owoców takich jak: kiwi, jabłka)
słodkie warzywa np. marchew
warzywa bogate w skrobię np: ziemniaki, fasola, biały ryż
sery żółte, topione
W diecie bardziej radykalnej eliminujemy nabiał i gluten.

Stosujemy:

kasze, brązowy ryż, komosa ryżowa
chleby bezdrożdżowe z mąki z pełnego przemiału
niesłodkie warzywa: seler, pietruszka, kapusta, ogórek, cukinia, kabaczek, por, zielona papryka
ryby, jaja, mięso
tłuszcze roślinne
mleko, kefir, sery twarogowe, mozzarella (indywidualnie)

przeciwgrzybicza mieszanka ziołowa według o. A. Cz. Klimuszki

• liść szałwii 50 g, • ziele skrzypu 50 g, • ziele krwawnika 50 g, • korzeń łopianu 50 g, • ziele tasznika 50 g, • ziele rdestu ostrogorzkiego 50 g, • koszyczek rumianku pospolitego 50 g.

Zioła mieszamy. Łyżkę mieszanki zalewamy szklanką wrzącej wody i odstawiamy pod przykryciem na 3 godziny. Trzy razy dziennie pijemy szklankę naparu przed posiłkami.

Więcej: www.klimuszko.pl