suplementy a megazdrowie

Czy suplementy dadzą nam megazdrowie, tak jak zapewniają reklamy?

Badania przeprowadzone w USA przez Neuhouser i wsp. wskazują, że główną przesłanką w zażywaniu suplementów witaminowo-mineralnych jest chęć posiadania dobrej kondycji zdrowotnej, chęć dobrego samopoczucia, a także profilaktyka chorób przewlekłych. Sięgają po nie głównie osoby, które mają świadomość niedoborów żywieniowych, wynikających z ograniczonej diety. Statystycznie są to osoby lepiej wykształcone o wyższym statusie majątkowym, z krajów wysoko rozwiniętych.

Niestety, jak wskazują badania, spożycie suplementów nie idzie w parze z kontrolą dawki danego składnika; minerału lub witaminy.

ZALECANE DZIENNE SPOŻYCIE (RDA) NIEKTÓRYCH WITAMIN I SKŁADNIKÓW MINERALNYCH WYMIENIONYCH W TABELI ZAWARTEJ W UST. 5 ZAŁĄCZNIKA NR 16 DO ROZPORZĄDZENIA MINISTRA ZDROWIA

Witaminy i składniki mineralne	Zalecane dzienne spożycie (RDA)
Witamina A	800 μg
Witamina D	5 μg
Witamina E	12 mg
Witamina K	75 μg
Witamina C	80 mg
Tiamina	1,1 mg
Ryboflawina	1,4 mg
Niacyna	16 mg
Witamina B₆	1,4 mg
Kwas foliowy	200 μg
Witamina B₁₂	2,5 μg
Biotyna	50 μg
Kwas pantotenowy	6 mg
Potas	2000 mg
Chlorek	800 mg
Wapń	800 mg
Fosfor	700 mg
Magnez	375 mg
Żelazo	14 mg
Cynk	10 mg
Miedź	1 mg
Mangan	2 mg
Fluorek	3,5 mg
Selen	55 μg
Chrom	40 μg
Molibden	50 μg
Jod	150 μg

czy jest zagrożenie niekontrolowanej suplementacji?

Organizm nie rozróżnia czy witamina została dostarczona w postaci naturalnej np. z owocu, czy jest syntetykiem. Większy problem występuje w metabolizmie i absorbcji danego związku. Znaczenie ma tutaj wielkość cząsteczek danej witaminy lub minerału a przez to jej biodostępność. Poza tym bardzo istotna jest kwestia interakcji, zarówno między witaminami jak i ich metabolitami, a także nieabsorbowanymi składnikami pożywienia.

Naukowcy opracowali drabinkę objawów niepożądanych wywołanych przez nadmiar składników odżywczych w tym witamin, są to:

etap 1. zaburzenie homeostazy biochemicznej organizmu, bez trwałych konsekwencji

etap 2. zaburzenia biochemiczne tworzące biomarkery nadmiaru danego składnika

etap 3. wystąpienie nieodwracalnych uszkodzeń organów

Zatem zachowajmy umiar a możemy liczyć na pozytywne skutki stosowania suplementu.

witaminy w profilaktyce chorób przewlekłych

Publikacje na ten temat ukazują problematykę dwutorowo; suplement jako forma skutecznej profilaktyki zdrowotnej oraz przeciwnie, jako potencjalne zagrożenie dla równowagi organizmu. Zalecenia organizacji zdrowia mówią o pożytecznej roli suplementacji w odniesieniu do chorób przewlekłych , takich jak nowotwory czy choroby układu krążenia. Na podstawie takich ogólnych informacji często samodzielnie komponujemy zestaw witamin i minerałów, nie zwracając uwagi na zawartość. A więcej nie zawsze musi oznaczać lepiej.

Badanie HOPE2 zostało prowadzone przez 5 lat na pacjentach chorych na cukrzycę i choroby układu krążenia. Pacjentom podawano witaminy w bardzo wysokich dawkach: kwas foliowy 2,5mg, witaminę B6 50mg, witaminę B12 1mg. Jest to zestaw witamin zalecany w obniżeniu poziomu cholesterolu. Wyniki wskazały na obniżenie poziomu homocysteiny we krwi, ale nie zmniejszyły ryzyka zgonu z powodu zawału w porównaniu z grupą kontrolną, której podawano placebo. Wnioskuje się, że suplementacja nie jest skuteczna w przypadku osób obciążonych daną chorobą a także nie przestrzegających zasad zdrowego żywienia.

Zauważono jednak efekt ochronny kwasu foliowego. W ocenie 8 randomizowanych badań, w których suplementowano osoby zdrowe przez okres 36 miesięcy, kwas foliowy obniża ryzyko udaru krwotocznego o 18%.

Jednak warto podkreślić niebezpieczeństwo wynikające z przekroczenia podaży kwasu foliowego. Foliany biorą udział w przemianach metylowych DNA i białek histonowych, mających wpływ na zmiany genetyczne o charakterze rakotwórczym.Badanie polegające na suplementacji kwasem foliowym 1mg przez okres 5lat potwierdził zwiększenie zachorowalności na nowotwór typu adenoma (gruczolak wielopostaciowy)

Przeciwutleniacze to kolejna kontrowersyjna grupa witamin. Jacobs i wsp. dowiedli skuteczności suplementacji witaminą C 90mg przez okres krótszy niż 10lat, w zapobieganiu raka żołądka. Ciekawa jest zależność witaminy A: u palaczy tytoniu witamina A wykazuje działanie rakotwórcze.

niebezpieczne witaminy

witamina A

Długotrwałe przyjmowanie wysokich dawek witaminy A (2-5 krotność ZDS), wywołuje trwałe zaburzenia w organizmie. Objawy niepożądane są wówczas ogólnoustrojowe i dotyczą układu kostnego, naczyniowego, rozrodczego i nerwowego. Mogą zaburzać poziom lipidów we krwi, powodować wzrost ciśnienia śródczaszkowego, depresję, zaburzać cykl menstruacyjny, obniżać gęstość gości prowadząc do osteoporozy.

Przekroczenie Zalecanej Dziennej Dawki witaminy A jest niezwykle groźne dla kobiet w ciąży. Dawka 3333µg/kg mc/dz witaminy A działa teratogennie, może uszkadzać płód powodując wady rozwoju.

Należy kontrolować bezpieczny poziom spożycia witaminy A.

witamina D

Witamina D często występuje w produktach codziennie spożywanych takich jak: produkty mleczne, tran, jaja, ryby. Jest także syntetyzowana przez skórę. Jednak nie jest to wystarczająca ilość dla naszego organizmu, dlatego zalecana jest suplementacja.

Hiperwitaminoza witaminy D występuje bardzo rzadko, nawet przy stosowaniu kilkutysięcznych dawek. Nie wykazano jednak zasadności przekraczania dawki zalecanego poziomu 4000 j.m. Można więc uznać witaminę D za bezpieczną.

antyutleniacze – witaminy A E C

Do niedawna witamina E uznawana była za bezpieczną. Najnowsze badania dowodzą, że jej poziom spożycia również należy kontrolować. Dawka powyżej 400j.m. powoduje zwiększone ryzyko śmiertelności . U ciężarnych zauważono zwiększenie się przypadków stanów przedrzucawkowych związanych z nadciśnieniem tętniczym.

Niepokojące informacje również dotyczą chorób nowotworowych wywołanych suplementacją witaminy E, już dawka >100mg/dz zwiększa ryzyko występowania raka płuc. Podobnie kompleksy witamin antyoksydacyjnych A, C, E nie mają wpływu na wystąpienie nowotworów żołądkowo-jelitowych

Nie ma doniesień o negatywnym wpływie witaminy C na nasz organizm.

kwas foliowy

W niektóry krajach jak USA, Kanada wprowadzono obowiązek „uszlachetniania” mąki kwasem foliowym. Miało to służyć ochronie płodu i suplementacji od już od pierwszych dni ciąży.

witamina B6

Witamina B6 bierze udział w produkcji neurotransmiterów, jej wysokie dawki mogą zaburzać funkcje układu nerwowego. I tak dawka 200mg pirodyksyny może wywołać neuropatię czuciową i niezborność ruchów.