Glukoza powoduje szybki rozwój i wzrost nowotworów, dlaczego? czy skuteczna jest dieta ketogenna?
odporne komórki nowotworowe
Nowotwór to niekontrolowany rozsiew własnych, lecz zmienionych czynnościowo komórek organizmu. Komórki nowotworowe charakteryzuje wiele cech odróżniających je od komórek „normalnych”. Te „niezwykłe” cechy dają komórkom nowotworowym możliwości przetrwania, nawet w bardzo trudnych warunkach i szybkiego namnażania. Nowotwór posiada nieograniczone możliwości tworzenia komórek potomnych, samodzielnie wytwarza czynniki wzrostu, nie jest wrażliwy na zewnętrzne czynniki hamujące wzrost(leki), zakłóca mechanizm uśmiercania komórek nowotworowych, ma dużą zdolność zdolność tworzenia przerzutów, a także tworzenia własnej sieci naczyń krwionośnych.
a wszytko zaczyna się od pierwszej mutacji DNA…
Transformacja nowotworowa komórek (kancerogeneza) to proces ciągły, mogący trwać latami. Można wyróżnić w nim trzy podstawowe etapy: inicjację, promocję oraz progresję . Inicjacja zachodzi w chwili wystąpienia pierwszej nieodwracalnej mutacji, która zostanie przekazana komórkom potomnym w czasie trwania cyklu komórkowego. Mutacją powstającą najczęściej w komórkach podczas kancerogenezy jest uszkodzenie DNA.
Komórki nowotworowe aby szybko i efektywnie się namnażać posiadają mechanizm sprawnego wychwytu glukozy z krwi. Aby w sposób ciągły zachodziły procesy metaboliczne w namnażanych komórkach nowotworowych, wymagany jest zwiększony dopływ składników odżywczych oraz energii do komórek. W tym celu komórki wytworzyły zdolność do efektywnego pozyskiwania energii w procesie oddychania beztlenowego. Oddychanie beztlenowe jest czynnikiem warunkującym przetrwanie komórek nowotworowych . Co ciekawe, oddychanie beztlenowe nie zachodzi w cyklu komórkowym „normalnych” komórek organizmu.
ładunek glikemiczny, indeks glikemiczny
Nowotwór łatwo wychwytuje glukozę znajdującą się we krwi, dlatego wysoki poziom glukozy we krwi (hiperglikemia) jest czynnikiem sprzyjającym rozwojowi nowotworów. Hiperglikemia to zwiększone stężenie glukozy we krwi przekraczające wartości przyjęte za prawidłowe, występujące wskutek upośledzonego transportu glukozy do komórek organizmu. Może występować na czczo lub po spożyciu posiłku (poposiłkowa). Na hiperglikemię narażeni są pacjenci z cukrzycą 1 i 2 typu, a także osoby nie realizujące zasad zdrowego żywienia. Dieta przeciążona słodyczami, mięsem, tłuszczem powoduje wzrost indeksu glikemicznego, jeżeli dodatkowo weźmiemy pod uwagę duże porcje posiłków, otrzymujemy duży ładunek glikemiczny. W konsekwencji fizjologicznie podwyższa się poziom glukozy, co napędza rozwój komórek rakowych.
dlaczego nowotwór się rozwija?
wysoki poziom glukozy
Do najważniejszych czynników odpowiedzialnych za powiązanie cukrzycy typu 2 i procesu nowotworowego zaliczane są: przewlekła hiperglikemia, wtórna hiperinsulinemia oraz przewlekły proces zapalny.
Hiperglikemia to zwiększone stężenie glukozy we krwi przekraczające wartości przyjęte za prawidłowe, występujące wskutek upośledzonego transportu glukozy do komórek organizmu. Hiperglikemia w cukrzycy typu 2 ma charakter przewlekły. Intensyfikuje ona wszystkie procesy zachodzące w komórce w czasie nowotworzenia.
wolne rodniki
Hiperglikemia poposiłkowa jest źródłem stresu oksydacyjnego. Stres oksydacyjny to zjawisko charakteryzujące się nadmiernym wytwarzaniem wolnych rodników tlenowych przy ograniczonej zdolności organizmu do ich usuwania. Sytuacja taka zwiększa ryzyko wystąpienia uszkodzenia nici DNA, białek i lipidów, sprzyja procesowi starzenia się, rozwojowi wielu chorób, w tym nowotworowych oraz osłabieniu układu immunologicznego.
insulinooporność
Hiperinsulinemia to stężenie insuliny w surowicy przewyższające wartości prawidłowe. Na czczo prawidłowe stężenie insuliny wynosi 3-17 μU/ml (22-123 pmol/l), natomiast stężenie peptydu C 200-800 pmol/l. Wtórna hiperinsulinemia zawsze jest skutkiem insulinooporności, powstającej w wyniku przewlekłej hiperglikemii i rozwija się w początkowym okresie cukrzycy typu 2
stan zapalny
U chorych na cukrzycę typu 2 stwierdza się zwiększone stężenie białka C-reaktywnego (CRP), IL-6 i -18. Stwierdzono, że proces kancerogenezy ulega przyspieszeniu u chorych z cukrzycą typu 2, w wyniku nasilenia przez przewlekłą hiperglikemię procesu zapalnego
dieta niskowęglowodanowa, dieta ketogenna
Dieta niskowęglowodanowa to dieta zakładająca znaczne ograniczenie spożycia węglowodanów do maksymalnie 130 g na dobę . Dietą niskowęglowodanową o najmniejszej podaży węglowodanów, poniżej 50 g na dobę, tj. mniej niż 10% całkowitej wartości energetycznej diety, jest dieta ketogenna.
Komórki mózgu, w czasie głodu i ograniczenia podaży węglowodanów, mogą uzyskać energię z metabolizmu ciał ketonowych. Komórki nowotworowe jako źródło energii wykorzystują tylko monosacharydy (m.in. glukoza). Uzyskane wyniki badań przeprowadzone na myszach sugerują, że korzystne jest ograniczenie ilości węglowodanów w diecie w celu uzyskania ketozy w organizmie, ketoza powinna spowodować zahamowanie procesu chorobowego. Korzyści wynikające z ograniczenia węglowodanów w diecie są możliwe do osiągnięcia przy mniej restrykcyjnej interwencji żywieniowej.
Sugeruje się, że dieta ketogenna może wpłynąć na poprawę jakości życia nawet u pacjentów z bardzo zaawansowanym rakiem. Teza ta jednak wymaga potwierdzenia w dalszych badaniach klinicznych.
K.Dudziak i wsp, Znaczenie ładunku glikemicznego diety w rozwoju chorób nowotworowych, Postępy Hig Med Dośw (online), 2013; 67: 449-462