Rozwój choroby jest wypadkową wielu czynników, na pewno fizjologicznych prowadzących do zaburzeń pracy narządów , a także psychicznych – tak często niedocenianych w dbałości o zdrowie. Mózg jest centralnym miejscem dowodzenia, to tutaj rodzi się sposób reagowania na bodźce zewnętrzne, do których adaptuje się praca organizmu. Osobowość, temperament, emocjonalność mają decydujący wpływ na styl życia, który może być destrukcyjny dla zdrowia.

Zostały wytypowane cechy charakteru, które przyczyniają się do rozwoju chorób układu krążenia takich jak; udar mózgu, zawał serca, nadciśnienie tętnicze, miażdżyca.

Zawał serca, udar mózgu- coraz częściej występują u młodych osób

Choroby układu krążenia nie mają dobrej sławy. Zawał serca, udar mózgu- coraz częściej występują u młodych osób. Szukając przyczyn zwiększonej podatności na choroby takie jak: udar mózgu, zawał serca, nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, zostały określone główne czynniki ryzyka takie jak:

czynniki behawioralne ( które pośredniczą między reakcjami fizjologicznymi a warunkami psychospołecznymi związanymi z niekorzystnymi dla zdrowia zachowaniami)czyli:
- styl życia, niewłaściwa dieta,brak aktywności fizycznej
- palenie tytoniu

czynniki fizjologiczne
- wysoki cholesterol LDL
- zbyt niski poziom cholesterolu HDL
- niekontrolowane nadciśnienie tętnicze
- agregacja płytek krwi
- zbyt wysokie wydzielanie katecholamin (hormonów stresu)
- a także czynniki psychospołeczne (to m.in osobowość, która warunkuje również wybór określonej drogi lub stylu życia, który może być niekorzystny ze względów zdrowotnych)

osobowość a sytuacje konfliktowe

Zachowanie jest efektem interakcji między zmiennymi osobowościowymi i sytuacyjnymi. Jednostka o określonej osobowości, będąc w określonej sytuacji, postrzega ją i ocenia w subiektywny sposób. Osobowość może także sprzyjać powstawaniu wewnętrznych i zewnętrznych konfliktów oraz determinować określone reakcje na sytuacje konfliktowe.

temperament – przyjaciel czy wróg?

Temperament to motor subiektywnej oceny otaczającego świata. Człowiek w każdej chwili swojego życia, znajduje się w sytuacjach, które postrzega i interpretuje w określony sposób, to on w znacznym stopniu decyduje o przeżywanych emocjach i zachowaniu. A postrzeganie danej sytuacji zależy od tendencji do widzenia świata jako potencjalnego niebezpieczeństwa lub zagrożenia. Zbyt mocna impulsywność charakteru nie sprzyja naszemu zdrowiu. Okazuje się, że im wyższa impulsywność charakteru, tym większa podatność na stres, a także wyższy poziom lęku w sytuacjach zadaniowych, narzuconych przez otoczenie (np. pracę).

jaka osobowość zagraża zdrowiu?

Zbyt intensywny sposób reagowania na bodźce z zewnątrz prowadzi do przeciążenia układu nerwowego, w wyniku czego często pojawia się lęk. Wtedy sposobem na radzenie sobie z trudnościami a tym samym zmniejszenie uczucia lęku, staje się uległość i zaspokojenie potrzeb innych. Jednak taka forma funkcjonowania nie jest satysfakcjonująca, więc wpadamy w stan permanentnej frustracji i niezadowolenia. Fizjologicznie organizm również zaczyna odbierać niepokojące sygnały. Z biegiem czasu układ nerwowy obciąża mechanizmy fizjologiczne, prowadząc do zaburzeń czynnościowych, a następnie do uszkodzenia narządów lub układów. W ten sposób uszkadzany jest śródbłonek naczyń krwionośnych, w wyniku czego np. dochodzi do rozwoju miażdżycy.

Jaka osobowość generuje zachowania niebezpieczne dla zdrowia?

Cechy osobowości generującej choroby układu krążenia zostały opracowane w latach 50. XX wieku przez dwóch kardiologów Friedmana i Rosenmana, na podstawie obserwacji i badań swoich pacjentów. Zostały one opisane jako wzór zachowania typu A w skrócie WZA.

wzór zachowania A – współzawodnictwo, walka o osiągnięcia, tłumiona agresja, pośpiech

Ten wzorzec, określany jako wzór zachowania A (WZA), charakteryzujący się skrajnym współzawodnictwem, walką o osiągnięcia, agresywnością (czasami silnie tłumioną), pośpiechem, niecierpliwością, pobudliwością, składa się z następujących cech:

dążenie do sprawowania kontroli nad otoczeniem
intensywna, trwała mobilizacja do osiągania osobistych celów;
głęboka skłonność i zapał do rywalizowania we wszystkich sytuacjach;
bezustanne pragnienie awansu i uznania;
nieustanne angażowanie się w wiele form aktywności wymagających dotrzymywania terminów;
nawykowa skłonność do pośpiechu, by zakończyć działanie;
nadzwyczajna gotowość umysłowa i fizyczna

Osoby takie żwawo poruszają się, a przy powitaniu wymieniają mocny uścisk dłoni. Ich wypowiedzi są zwięzłe, sposób mówienia dobitny, szybki i głośny. Często podają szorstkie, jednorazowe wypowiedzi: „tak”, „nigdy”, „zdecydowanie”.

Mają tendencję do pośpieszania rozmówcy; niejednokrotnie przerywają jego wypowiedzi. Gwałtownie reagują na pytania dotyczące na przykład oczekiwania w kolejce lub innych okolicznościach. Nierzadko wydają westchnienia, szczególnie w czasie wypowiedzi na temat pracy. W trakcie rozmowy często mają zaciśnięte pięści lub wskazują palcem na rozmówcę. Wyrażają wrogość skierowaną na osobę, z którą rozmawiają, lub na przedmiot rozmowy

stres w WZA = używki, uzależnienia

Definicja WZA została w późniejszym czasie uzupełniona o kolejne obserwacje dotyczące odreagowania stresu i niepowodzeń.

Pracownicy charakteryzujący się tym wzorem zachowania A są bardzo ambitni, obowiązkowi, z powierzonych zadań wywiązują się rzetelnie, często kosztem godzin przeznaczonych na wypoczynek i sen. Podejmując się określonych zadań, nie biorą pod uwagę wielu przeszkód, które wiążą się z ich realizacją.

Kiedy pojawia się u nich zmęczenie, a zadanie nie zostało jeszcze wykonane, mobilizują się, stosują używki zwiększające aktywność i nadal podejmują działanie. Natomiast, aby obniżyć napięcie psychofizyczne, często regularne spożywają alkohol, co z czasem może prowadzić do uzależnienia.

Funkcję redukcji napięcia pełni też czasami objadanie się. W związku z ciągłą potrzebą osiągnięć, osoby z WZA chcą uzyskać więcej, nawet kosztem własnego zdrowia.

Silne zaangażowanie w sprawy zawodowe oraz fachowe i terminowe wywiązywanie się z obowiązków sprawiają, że zwierzchnicy powierzają im coraz więcej zadań. Powstaje w ten sposób spirala zdarzeń, która rzutuje na inne aspekty WZA. I tak, poprzez mechanizmy behawioralne, aktywizowane są mechanizmy patofizjologiczne .

konsekwencje zdrowotne

Długotrwałe, obciążające emocjonalnie sytuacje wywołują określone zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym, bezpośrednio wpływając na funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego i przyspieszenie choroby niedokrwiennej serca, występowanie incydentów wieńcowych, czy nawet śmierci.

Wzrost aktywności hormonów stresu powoduje aktywację osi układu podwzgórze–przysadka–nadnercza, które maja wpływ na zaburzenia emocjonalne, zaburzeniach nastroju i lęku. Dodatkowo nadmiar kortyzolu, adrenaliny powoduje nadciśnienie tętnicze, hipercholesterolemia czy hipertriglicerynemia. Hormony katecholaminy uszkadzają śródbłonek naczyń krwionośnych, tętnic wieńcowych. Długotrwałe nadciśnienie krwi uszkadza naczynia wieńcowych oraz prowadzi do niedokrwienia mięśnia sercowego.

popracuj nad charakterem! naprawdę warto

Cechy nasilające rozwój chorób układu krążenia to przede wszystkim:

wrogość która pełni ważną rolę mediatora w rozwoju choroby wieńcowej, poprzez uwalnianie katecholamin i wzrost ciśnienia tętniczego krwi,
z kolei brak zaufania, złość, irytacja, korelują z zawałem serca oraz częstością epizodów wieńcowych.

okiem dietetyka

Człowiek jest integralną całością psyche i phisis. Dbajmy o zdrowie nie tylko ciała ale i umysłu. Zdrowa dieta i zmiana stylu życia przyniesie efekt, jeśli nauczymy się odpowiednio reagować na sytuacje życiowe. Bądźmy pogodni, przyjaźni, pozytywni i uśmiechnięci. Dopiero wtedy będziemy długowieczni ! 🙂

(3 votes, average: 5,00 out of 5)
Loading...

Monika Kadłubowska, Małgorzata Fraś, Jolanta Kolonko, Agnieszka Turbiarz, Wzór zachowania A jako niespecyficzny czynnik ryzyka chorób układu krążenia, PROBLEMY PIELĘGNIARSTWA 2013, tom 21, zeszyt nr 1